Trong 5 năm qua, trong thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp trên địa bàn huyện đã chuyển gần 800 ha đất lúa hiệu quả thấp sang trồng cây ăn trái, đưa diện tích đất vườn đạt 16.425ha, chiếm hơn 59% diện tích đất nông nghiệp của huyện và chiếm 52,36% so với diện tích vườn cây ăn trái của tỉnh. Huyện đã chuyển đổi, cải tạo 2.350ha vườn già cỗi, vườn kém hiệu quả sang trồng các loại cây có hiệu quả kinh tế cao. Các loại cây được trồng mới phát huy lợi thế của từng khu vực, phù hợp với trình độ canh tác của nhà vườn, thích ứng với biến đổi khí hậu và theo tín hiệu của thị trường. Theo đó, tại vùng bị ảnh hưởng mặn thường xuyên, thì bưởi da xanh, chanh được trồng ở các xã: Kế Thành, Kế An, thị trấn Kế Sách; nhãn Edor, thanh nhãn, xoài được thay thế nhãn tiêu da bò tại các xã ven sông Hậu như: Nhơn Mỹ, An Lạc Tây. Trong khi đó, vùng ít bị ảnh hưởng mặn như xã Ba Trinh, Trinh Phú và Xuân Hòa thì trồng sầu riêng, vú sữa, đây là cây trồng có diện tích tăng nhanh. Trong sản xuất lúa, cơ cấu giống lúa đặc sản, lúa thơm vào đầu nhiệm kỳ chỉ chiếm 40%, hiện nay đã tăng lên 64%; lúa được sản xuất trong cánh đồng lớn, ứng dụng đồng bộ các giải pháp tiến bộ kỹ thuật nên giảm được chi phí sản xuất và tăng hiệu quả kinh tế.
.jpg)
Lễ ký kết hợp đồng tiêu thụ trái vú sữa tím.
Điểm nổi bật mang tính bước ngoặt trong sản xuất nông nghiệp ở huyện Kế Sách trong nhiệm kỳ qua là sản xuất theo chuỗi giá trị, chuỗi liên kết đối với các sản phẩm chủ lực với nòng cốt là các HTX; theo đó, huyện có 8 HTX tham gia 4 chuỗi giá trị gồm: Lúa, gạo, vú sữa, bưởi và xoài. Đối với cây ăn trái, các HTX đã tổ chức sản xuất với sản lượng, chất lượng ổn định, quy cách, mẫu mã theo đặt hàng; sản phẩm đủ tiêu chuẩn để xuất khẩu sang các thị trường có rào cản kỹ thuật rất cao, tiêu chuẩn rất khắt khe như Hoa Kỳ, Châu Âu. HTX là đầu mối ứng dụng đồng bộ các biện pháp khoa học kỹ thuật như sản xuất theo tiêu chuẩnVietGAP, đăng ký mã số vùng trồng, giấy thông hành để xuất khẩu; đăng ký tem truy xuất nguồn gốc; đăng ký nhãn hiệu, hợp đồng tiêu thụ… Thực hiện sản xuất theo chuỗi liên kết giúp nâng cao hiệu quả sản xuất cho nông dân; đóng góp tích cực cho công cuộc xây dựng nông thôn mới.
Tính đến nay, có 7 HTX sản xuất theo quy trình VietGAP với hơn 209 ha; được cấp 28 mã số vùng trồng (mã code) với diện tích 228 ha đối với các loại cây trồng chính như: Vú sữa, bưởi, xoài, cam, nhãn. Từ các chuỗi liên kết sản xuất đã có gần 100 tấn vú sữa cây đủ điều kiện xuất khẩu sang Hoa Kỳ và hơn 60 tấn xuất khẩu vào thị trường Châu Âu. Cũng từ các chuỗi liên kết sản xuất, bưởi năm roi, bưởi da xanh Kế Thành, và vú sữa tím Trinh Phú được công nhận là sản phẩm OCOP xếp hạng 4 sao; nâng tổng số sản phẩm OCOP 4 sao của huyện lên 5 sản phẩm, chiếm 22,73% tổng số sản phẩm OCOP 4 sao của tỉnh.
Muốn vận hành chuỗi liên kết sản xuất, làm chủ thể các sản phẩm OCOP, nhất thiết phải có các HTX làm nòng cốt; do đó, trong nhiệm kỳ qua, huyện đã thành lập mới 15 HTX, trong đó 12/15 HTX hoạt động trong lĩnh vực cây ăn trái; nâng tổng số HTX nông nghiệp lên 28 HTX, chiếm 15,64% tổng số HTX nông nghiệp của tỉnh. HTX là mắt xích quan trọng trong chuỗi ngành hàng, là giải pháp quyết định để thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới, làm chuyển đổi mô hình tăng trưởng trong nông nghiệp. Các cánh đồng lớn, các vùng sản xuất cây ăn trái tập trung đều có HTX làm nòng cốt để sản xuất theo chuỗi liên kết.
Đạt được những kết quả trên đây là nhờ sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát của Tỉnh ủy, UBND tỉnh; sự hỗ trợ của sở, ban ngành tỉnh. Đặc biệt, sự chỉ đạo sâu sát, thường xuyên; động viên, khích lệ kịp thời của đồng chí Phan Văn Sáu – Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy giúp cho HTX thêm quyết tâm, doanh nghiệp an tâm trong liên kết sản xuất. Tuy nhiên, kinh tế nông nghiệp của huyện cũng còn những hạn chế, khó khăn như:
Các chuỗi liên kết sản xuất có diện tích và sản lượng chưa lớn; sản xuất còn phân tán, nhỏ lẻ; khâu sơ chế, chế biến chưa đáng kể nên vẫn còn tình trạng trúng mùa mất giá; rớt giá khi vào vụ thu hoạch rộ.
Năng lực quản lý, điều hành của HTX, Tổ hợp tác còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu hội nhập hiện nay; nhất là trong điều kiện Việt Nam tham gia các hiệp định thương mại thế hệ mới như Hiệp định đối tác toàn diện, tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – Liên minh châu Âu (EVFTA) .
Liên kết giữa doanh nghiệp và các tổ chức nông dân chưa thật sự bền chặt, nhiều nông dân còn tư duy ngắn hạn theo mùa vụ, một số doanh nghiệp tư duy theo thương vụ. Do đó, khi thị trường có sự biến động thì mối liên kết dễ bị gián đoạn, thậm chí bị đứt gẫy như trường hợp của chuỗi liên kết xoài cát chu trong đợt Covid-19 vừa qua.
.jpg)
Trao chứng nhận Global GAP cho HTX nông nghiệp.
Tác động của hạn hán, xâm nhập mặn ngày càng thường xuyên hơn và mức độ ngày càng gay gắt, khốc liệt; tình trạng sạt lở bờ sông ngày càng gia tăng đã ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất và đời sống của người dân.
Trước hiện trạng vừa nêu, để phát huy những kết quả đã đạt được, tiếp tục phát triển nông nghiệp toàn diện và hiệu quả, các nhiệm vụ, giải pháp cần thực hiện trong nhiệm kỳ 2020-2025 như sau:
Thứ nhất, tiếp tục duy trì, phát triển chuỗi giá trị, chuỗi liên kết sản xuất đối với các sản phẩm nông nghiệp chủ lực của huyện; trong đó, việc tổ chức lại sản xuất để có thể cung ứng thường xuyên ổn định về sản lượng, chất lượng và mẫu mã theo đơn vị đặt hàng là yếu tố quan trọng; đồng thời, ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất an toàn (nâng từ VietGAP lên Global GAP), phân loại, sơ chế, chế biến, bảo quản, truy xuất nguồn gốc, nhãn hiệu hàng hóa… để nâng cao giá trị sản phẩm. Nông sản của các chuỗi liên kết sản xuất không chỉ đáp ứng nhu cầu trái tươi cho xuất khẩu và thị trường trong nước mà còn phục vụ cho các nhà máy chế biến trong và ngoài tỉnh.
Thứ hai, tuyển chọn những sản phẩm đủ điều kiện trong các chuỗi giá trị để đăng ký sản phẩm OCOP cấp huyện, tỉnh. Tăng cường liên kết bền chặt giữa HTX và doanh nghiệp trên cơ sở thông tin thị trường đầy đủ, minh bạch, hài hòa lợi ích giữa 2 bên bằng hình thức xây dựng vùng nguyên liệu.
Thứ ba, tiếp tục tái cơ cấu trong lĩnh vực nông nghiệp theo hướng phát huy lợi thế của từng khu vực, thích ứng với tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn; theo đó, giảm diện tích đất lúa ở vùng sản xuất lúa hiệu quả thấp như: Trinh Phú, Ba Trinh, An Lạc Tây, An Lạc Thôn để chuyển sang trồng cây ăn trái; chuyển đổi cơ cấu cây trồng thích ứng với xâm nhập mặn: Nhãn Edor, thanh nhãn, xoài... tại các khu vực như: Nhơn Mỹ, An Mỹ, Thới An Hội, An Lạc Tây… Phát triển chăn nuôi gia cầm, heo tại: Đại Hải, Kế Thành, Kế An, Xuân Hòa, An Lạc Tây; duy trì đàn bò tại: Kế An, Kế Thành, Thới An Hội.
Ngoài ra, để vận hành chuỗi liên kết sản xuất, xây dựng các sản phẩm OCOP đạt kế hoạch được giao, giai đoạn 2020 – 2025, bên cạnh việc củng cố, nâng chất các đơn vị kinh tế hợp tác, huyện sẽ thành lập mới 5 HTX nông nghiệp; đồng thời, nâng cao năng lực quản lý, điều hành; thông tin thị trường và kỹ năng đàm phán ký kết hợp đồng cho Hội đồng Quản trị, Ban Giám đốc các HTX nông nghiệp trên địa bàn huyện.
Tin tưởng rằng, nhiệm kỳ 2020 - 2025, ngành Nông nghiệp Kế Sách tiếp tục đạt được những thành quả cao hơn, góp phần xây dựng quê hương Kế Sách ngày càng giàu đẹp.
Vũ bá Quan